Kalecik Eski Hamam
Kalecik Eski Hamamı
Eski Hamam Kalecik ilçesinin Ahiler mahallesindedir. Çifte hamam olarak yapılmıştır. Dışarıdan yalnızca örtü sistemi yıkık su deposu görülebilen hamamın sıcaklık bölümlerinin üzerinde 9 kapı numaralı, tek katlı eski bir ev yer alır. Ilıklık bölümlerinin üzeri boştur. Burada, yıkık kubbenin oluşturduğu açıklığı görmek mümkündür. Soyunmalık bölümlerinin yer aldığı alanda, haftalık pazarın kurulduğu Eski Meydan'a bakan dükkân sırası mevcuttur. Hamamın su deposunun kuzeyi bitişiğinde, yani külhan kısmının bulunması gereken alanda ise, Kalecik Belediyesi tarafından 1983 yılında inşa ettirilen alt katı hamam, üst katı otel olan iki katlı bir yapı yer alır.
Hamam moloz taştan inşa edilmiştir. Duvar örgüsü içinde yer yer ufkî tuğla şeritlerinin takip ettiği görülür. Bazen de tuğla taş örgü içinde dikine yerleştirilmiştir. Örtü sistemi ile kemerlerde ve kapı sövelerinde yalnızca tuğla kullanılmıştır. Soyunmalık bölümleri bugün mevcut olmayan yapıya, bu meydana açılan isimsiz bir sokaktan merdivenle inilerek girilir. Kapısı sonradan açılmış olan bu ilk mekân, erkekler bölümüne aittir. Bugün hamamın diğer bölümlerine geçişi de sağlayan bu mekân, uzun dikdörtgen plânlı olup, üzeri beşik tonozla örtülüdür. Tonoz örtüde dört adet aydınlatma deliği mevcuttur. Batı yönünde yer alan uzun kemerde biri sivri, diğeri yuvarlak kemerli iki kapı açıklığı görülür. Yuvarlak kemerli kapı açıklığı, bu mekânı ılıklık, diğeri sıcaklık bölümüne bağlar. Güney yönünde yer alan kısa duvardaki sivri kemerli kapı açıklığı ise, bu mekânın soyunmalık bölümüyle irtibatını sağlar. Kemerin içi bugün toprakla dolu olduğu için, ileri gidilememektedir.
Hamam, plân tipi itibariyle, haç vari dört eyvanlı ve köşe hücreli tipin değişik bir varyasyonu olup, iki halvet hücreli tek eyvanlı sıcaklık bölümüne sahip hamamlardandır. Hamam simetrik bir plâna sahiptir. Sıcaklık bölümlerinin ana mekânları yan yana getirilmiştir. Erkekler bölümünün eyvan ve halvetleri kuzey yönde, kadınlar bölümünün eyvan ve halvetleri ise batı yönde yer almaktadır. Ilıklık mekânları küçük tutulmuştur. Erkekler bölümünün yan mekânı, soyunmalık bölümünü sıcaklık bölümüne bağlayan, büyük bir ihtimalle bir kısmı helâ olarak kullanılan bir mekân vardır. Bu mekân, kadınlar bölümünde yoktur. Kadınlar bölümü erkekler bölümünden daha küçük boyutlardadır. Her iki bölümün ana mekânlarının kubbeleri, halvet kubbelerine göre, daha yüksek tutulmuştur. Hamamın kitabesi günümüze kalmamıştır. Bu nedenle, hamamın yapım tarihini kesin olarak bilinmemektedir. Kitaplarda Çarşı Hamamı olarak yayınlanan ve 18. yüzyıla tarihlenen hamam eski Hamam'ın işlevini yitirmesi sonucu yapılmış olduğu sanılmaktadır.